Ciepło, gorąco, czerniak!
opracowanie: Minds Of Hope
Szczyt okresu urlopowego jeszcze przed nami a już pogoda dostarcza nam mnóstwa atrakcji w postaci ciepłych, słonecznych dni.
Piękne wiosenne i letnie dni zachęcają do spacerów, szczególnie długie majowe i czerwcowe weekendy są niejednokrotnie okazją do wyjazdu za miasto w celu zażycia słonecznej kąpieli, zwłaszcza, że dobrze jest pochwalić się znajomym i przyjaciołom efektem pięknie opalonej skóry. Problemem, o którym czasami zapominamy jest ochrona odkrytej, eksponowanej na promienie słoneczne skóry.
Z ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe, tak naturalne jak i sztuczne (solaria), wiąże się zachorowalność na czerniaka, nowotwór złośliwy skóry wywodzący się z komórek barwnikowych.
Chociaż czerniaki występują w Polsce względnie rzadko (około 3000 rocznie nowych zachorowań), to zachorowalność na ten nowotwór systematycznie wzrasta, tak w Polsce jak i na całym świecie.
W Polsce nieco częściej chorują kobiety niż mężczyźni, liczba zachorowań na ten nowotwór od 1980 roku zwiększyła się w Polsce 3-krotnie.
Czynniki ryzyka:
Obok promieniowania ultrafioletowego, ważnymi czynnikami ryzyka rozwoju tego nowotworu są:
- drażnienie skóry mechaniczne i chemiczne
- niska zawartość barwnika w skórze (osoby o jasnej karnacji)
- pewne uwarunkowania genetyczne
Istotnym problemem jest późna rozpoznawalność tego nowotworu spowodowana późnym zgłaszaniem się chorych do lekarza. Wczesna identyfikacja ogniska pierwotnego w skórze lub błonach śluzowych i ewentualnych przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych niejednokrotnie pozwala na wyleczenie czerniaka.
Podejrzenie czerniaka powinny nam nasuwać zmiany, które pojawiły się na skórze jako nowe a także te, które powstały na podłożu „starego” znamienia barwnikowego. Każda informacja dla lekarza, do którego się zgłaszamy, dotycząca zmiany istniejącego dotychczas znamiona skórnego lub pojawienie się nowego, informacja dotycząca nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne w tym poparzenia słonecznego, korzystania z solarium lub informacja o zachorowaniach na czerniaki w rodzinie może ułatwić wczesne rozpoznanie nowotworu i podjęcie skutecznego leczenia.
Podczas wizyty lekarz zwykle dokonuje dokładnej oceny skóry z uwzględnieniem okolic trudno dostępnych m.in. skóry owłosionej głowy, stóp i przestrzeni między-palcowych oraz okolic intymnych. Badaniem zalecanym w okresie wstępnej diagnostyki jest dermatoskopia, która o około 30% poprawia skuteczność oceny lekarskiej.
Diagnoza i profilaktyka:
Biopsja wycinająca zmiany skórnej jest podstawowym postępowaniem pozwalającym na rozpoznanie czerniaka, jest to prosty zabieg, który wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych, należy podkreślić, że nie ma wskazań do profilaktycznego wycinania znamion, które nie są podejrzane.
Rozsądne korzystanie z kąpieli słonecznych stanowi podstawę profilaktyki czerniaka skóry. Osoby ze znamionami dysplastycznymi, te które mają dużo znamion oraz osoby z jasną karnacją skóry najlepiej nie powinny w ogóle się opalać ani korzystać z solarium (jeśli już korzystamy to nie dłużej niż łącznie 30 minut na rok i koniecznie pamiętamy o właściwym nawilżaniu skóry). Bardzo istotne jest stosowanie kremów bądź innych preparatów ochronnych z filtrami UV, najlepiej o wysokim stopniu ochrony, są one zalecane zwłaszcza osobom z grup ryzyka (nawet przed zwykłymi spacerami w słoneczne letnie dni).
Powinniśmy unikać opalania znamion, a jeśli już są eksponowane na promienie, to właściwe byłoby ich zaklejanie np. plastrem. Pozostałe osoby powinny zachować umiar w opalaniu a w przypadku korzystania ze słońca – stosować środki do opalania z odpowiednimi filtrami.
Leczenie:
Podstawową metodą leczenia czerniaka skóry jest leczenie chirurgiczne. Leczenie uzupełniające po radykalnym leczeniu chirurgicznym stosuje się w szczególnych sytuacjach zaś u osób z rozsiewem nowotworu możliwe jest zastosowanie leczenia w oparciu o chemioterapię, immunoterapię bądź terapię celowaną (leki hamujące molekularnie receptory szlaków sygnałowych komórek nowotworowych). Wczesne rozpoznanie i usunięcie czerniaka daje szansę wyleczenia u blisko 90% chorych.
Pamiętajcie, każda podejrzana nowa lub zmieniająca się „stara” zmiana skórna powinna być skonsultowana przez lekarza!