Psychologia

Kiedy emocje bolą…czy to borderline?

opracowanie: Minds Of Hope

Ludzie, jak wiadomo bardzo różnią się od siebie. Jedni wydają się być twardzi, nieprzejmujący się za bardzo jakimiś problemami. Inni z kolei bywają tak bardzo wrażliwi.

Jedni, śmiało stawiają czoła wyzwaniom i nie są – przynajmniej zewnętrznie, zbyt podatni na częste zmiany nastroju. Innych, nawet niewielki problem może mocno wyprowadzić z równowagi. W swoich emocjach i myślach są bardzo chwiejni. Czy można coś z tym zrobić?Osoby, które bardzo głęboko przeżywają różne sytuacje, często całkowicie zatapiając się w swoim bólu emocjonalnym. Intensywnie przeżywają zarówno negatywne, jak i pozytywne emocje. Nie istnieje dla nich nic pomiędzy. Myślą w kategoriach wszystko albo nic. Często odczuwają pustkę.

Niekiedy ból emocjonalny bywa tak silny, że aby go ukoić stosują autodestrukcyjne strategie jak np., impulsywne picie, przypadkowy seks, wymioty a nawet cięcie się. Ból fizyczny przynosi im wtedy chwilowe ukojenie dla bólu psychicznego. Niekiedy osoby takie potrafią funkcjonować w emocjonalnej huśtawce przez większość swojego życia. Myślą, że takie po prostu są. Z czasem tracą jakakolwiek nadzieję na zmianę albo czekają na „cud”, który całkowicie odmieni ich życie.

Jeśli masz poczucie, że często sobie nie radzisz i widzisz u siebie podobne cechy, to poniższy materiał jest WŁAŚNIE DLA CIEBIE. Może się okazać, że masz osobowość chwiejną emocjonalnie tzw. osobowość borderline.

Borderline  personality disorder (BPD), to zaburzenie osobowości charakteryzujące się:

  • dużymi trudnością z regulacją afektu
  • zaburzonym postrzeganiem własnej osoby
  • nadawaniu mylnych interpretacji zachowaniom społecznym.

Emocje osoby z borderline są intensywne, gwałtowne, niestabilne często ambiwalentne. Osoby z tym zaburzeniem cechuje pewna niekonsekwencja w myśleniu oraz emocjonalna huśtawka, pojawiająca się w krótkich odstępach czasowych. Często potrafią jednocześnie idealizować i dewaluować siebie i najbliższe otoczenie. Z łatwością poddają się negatywnym afektom, których neutralizacja wiąże się z bardzo dużym wysiłkiem.

Osoby z borderline mają bardzo kruche i labilne poczucie tożsamości, które często się rozsypuje. Niekiedy zdają sobie sprawę, że zachowują się irracjonalnie, jednak przeżywane w danym momencie emocje są tak silne, że bardzo trudno jest je opanować. To wszystko sprawia, że ich życie zaczyna być mocno zdezorganizowane, pełne niepokoju, roztargnienia, skrajności i działań impulsywnych. W jednych momentach odczuwają nadmiar emocji a w innych mają poczucie, że nie czują nic.

Tendencyjnie skupiają się na negatywnych aspektach zdarzeń, pomijając pozytywy, co prowadzi do przeceniania trudności i wyolbrzymiania problemów, umniejszania swoich kompetencji oraz negatywnej wizji przyszłości.  To wszystko w konsekwencji prowadzi osobę do aktów samodestrukcji, mających złagodzić napięcie, uczucie pustki, silnego odczuwania złości, agresji, wstydu, poczucia winy i całego tego ogromu cierpienia. Racjonalne myślenie takiej osoby zostaje wyłączone i zaczyna ona działać impulsywnie co ma służyć przerwaniu pasma cierpienia. Stosuje wtedy ataki werbalne, agresje słowną, nieustanną krytykę, obwinia innych lub podejmuje zachowania ryzykowne (próbują uśmierzyć ból przy pomocy alkoholu, narkotyków, przypadkowego seksu, napadów objadania lub samookaleczeń, prób samobójczych i in.)

Funkcją zachowań autodestrukcyjnych jest regulacja emocji. Ból fizyczny ma być antidotum na ból psychiczny.

Kiedyś badawcze uważali, że emocje mogą jedynie zakłócać optymalny przebieg operacji umysłowych. Obecnie uważa się, że procesy emocjonalne wpływają na myślenie na wiele sposobów. Dysfunkcje w obszarze regulacji emocji stanowią o charakterze wielu form psychopatologii i często są uważane za wywołujący je czynnik.

Co to jest regulacja emocji (afektu)?

To jawne bądź ukryte zabiegi mające na celu zmaksymalizowanie pozytywnego i zminimalizowanie negatywnego nastroju. W przypadku borderline mówimy raczej o dysregulacji emocjonalnej, co oznacza pewną ułomność, braki lub zakłócenia w tym obszarze. Trudności z regulacją emocji u takich osób występują zarówno na płaszczyźnie behawioralnej, emocjonalnej, poznawczej i biologicznej.

Deficyty regulacji emocji u osób z BPD w badaniach

Badacze wyróżniają kluczowe elementy dysregulacji emocji u osób z borderline:

  • niestabilność emocjonalną (wiązaną z nieoczekiwanymi, intensywnymi i szybkimi zmianami w emocjach)
  • niski poziom świadomości emocjonalnej

Przyczyną takiego stanu mogą być niedostatki środowiska w jakim wzrastało dziecko. Badania wykazały, że niestabilność emocjonalna osób z najbliższego środowiska w większym stopniu niż impulsywność jest zapowiedzią wystąpienia w dorosłości objawów BPD i ma od niej znacznie szerszy wymiar.

Świadomość emocjonalna, z kolei sprzyja uzyskiwaniu informacji zwrotnej o sobie i o emocjach, co ułatwia regulację afektu. Brak lub niski poziom takiej świadomości prowadzi do nieumiejętności rozpoznawania swoich stanów emocjonalnych i trudności z nazywaniem emocji. To z kolei powoduje niezdolność realistycznego oszacowania swoich reakcji w danej sytuacji i hamuje adaptacyjną samoregulację emocji, a także utrudnia zdolność do nawiązywania bliskich relacji, które mogą być cennym źródłem informacji zwrotnej co pomaga w funkcji regulacyjnej.

Osoby z borderline bywają nadmiernie czujne w kontaktach z innymi i często interpretują neutralne sygnały jako zagrażające, co prowadzi do emocjonalnej destabilizacji. Niewielka świadomość emocjonalna nie świadczy jednak o ogólnej poznawczej dysfunkcji.

Typowymi reakcjami osób z BPD w odpowiedzi na przeciążenie trudnymi emocjami jest dysocjacja, tłumienie lub odcięcie się od emocji.

Kolejnym ważnym dla zdrowia psychicznego aspektem i strategią regulacyjną jest akceptacja emocji czyli wyrażanie zgody na doświadczanie tychże emocji. Jej przeciwieństwem jest tłumienie emocji, które powoduje dyskomfort i  znaczne cierpienie, a także jest uważane za szkodliwy sposób radzenia sobie z własną emocjonalnością. Przeprowadzone w tej dziedzinie badanie wskazało, że osoby akceptujące swoje emocje w sytuacji budzącej lęk odczuwały faktycznie mniej lęku niż osoby, które miały za zadanie tłumić swoje emocje. W dodatku osoby, które tłumiły emocje odczuwały bardziej dotkliwie objawy fizjologiczne.

Inne badanie pokazało różnice w regulacji emocji zarówno negatywnych, jak i pozytywnych w grupie osób z borderline i osób zdrowych. Ciekawe jest to, że w zakresie przyjemnych emocji zaobserwowano większe różnice między grupą kontrolną i badaną niż w zakresie emocji negatywnych. Osoby z BPD miały niższy poziom akceptacji oraz podwyższone tłumienie i lęk przed emocjami pozytywnymi.

Brak akceptacji swoich stanów emocjonalnych jest uważany za czynnik ryzyka rozwoju zaburzeń psychicznych.

Regulacja emocji jest zaliczana również do czynników inteligencji emocjonalnej. Ponieważ osoby z borderline przejawiają nieadaptacyjne strategie regulacji emocji można by oczekiwać, że będą osiągać niższe wyniki od osób zdrowych w skali inteligencji emocjonalnej. Tymczasem wyniki są, póki co, dość niejednoznaczne, aby można było wyciągnąć ostateczne wnioski.

Gdy mówimy o osobach z borderline trudno nie zastanowić się także nad ich biologiczną predyspozycją do większej wrażliwości na bodźce emocjonalne. U osób z BPD widoczna jest nadaktywność systemu noradrenergicznego i osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej, czego skutkiem jest niestabilność emocjonalna. Osoby z BPD, które dodatkowo doświadczyły w przeszłości traumy, mają jeszcze wyraźniejszą hiperaktywność osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej. Konsekwencją zmian na poziomie przewodnictwa neurotransmiterów są utrwalone zmiany strukturalne dotyczące obszaru ciała migdałowatego, hipokampa, kory orbitofrontalnej i przedniej części zakrętu obręczy. Struktury te odkrywają istotną rolę w regulacji emocji i odpowiadają za nadmierną impulsywność. Tak więc z jednej strony deficyty w regulacji emocji u osób z BPD mogą być związane z biologiczną predyspozycją, z drugiej strony jednak badania dowodzą też, że istotny wpływ na kształtowanie się osobowości borderline ma długotrwały stres w środowisku rozwojowym.

Podsumowując, osoby z zaburzeniem osobowości typu borderline cechuje:

  • niestabilność emocjonalna
  • niska świadomość przeżywanych emocji
  • brak akceptacji dla tych emocji.

Badania wskazują, że zmiany na poziomie neuronalnym powstające pod wpływem traumatycznych doświadczeń w dzieciństwie i okresie adolescencji predysponują do wykształcania się nieadaptacyjnych sposobów regulacji emocji. Trzeba też pamiętać o tym, że w zaburzeniu osobowości typu borderline, tak jak większości innych zaburzeń psychicznych można mieć mniej lub bardziej nasilone objawy, co często utrudnia postawienie rzetelnej diagnozy, szczególnie przez mniej doświadczonych terapeutów.

Jeśli zatem, po lekturze tego artykułu, zastanawiasz się czy problem osobowości borderline dotyczy również Ciebie lub kogoś z twoich bliskich, to zapraszamy na diagnozę oraz ewentualną terapię do naszych specjalistów w Minds of Hope. Wspólnie zastanowimy się skąd się biorą Twoje problemy i w jaki sposób możemy pomóc.