Nowotwory tytoniozależne, czyli rzecz o tym, czy warto palić
opracowanie: Minds of Hope
Nowotwory złośliwe wywołane ekspozycją na nikotynę – zabójca, którego zapraszasz Ty sam!
W XXI wieku już pewnie wszyscy wiemy, że palenie tytoniu jest najważniejszym czynnikiem ryzyka wystąpienia raka płuc. Intensywność palenia i długość czasu palenia zwiększają ryzyko zachorowania na ten nowotwór. W dymie tytoniowym zawartych jest ponad 40 kancerogenów czyli substancji rakotwórczych i co ważne (!) narażone są na nie wszystkie osoby aktywnie palące, jak również te, które palą papierosy z mniejszą zawartością substancji smołowatych oraz bierni palacze. Trzeba jednak pamiętać, że wpływ palenia tytoniu na wzrost ryzyka zachorowania na choroby nowotworowe dotyczy nie tylko raka płuca. W grupie zwiększonego ryzyka znajdują się także inne nowotwory, tzw. nowotwory tytoniozależne, do których zaliczamy przede wszystkim:
- raka jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani, płuca
- raka pęcherza moczowego
- raka szyjki macicy
- raka trzustki
- raka nerki
Co ważne, wzrost poziomu umieralności na nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce spowodowany jest przede wszystkim wzrostem zagrożenia nowotworami tytoniozależnymi. Tempo wzrostu zagrożenia nowotworami złośliwymi płuca i krtani u mężczyzn (występującymi prawie wyłącznie u palaczy tytoniu), należało do końca lat osiemdziesiątych do najwyższych na świecie. Obecnie pierwsza dziesiątka najczęstszych nowotworów to nowotwory w zdecydowanej większości związane z paleniem tytoniu.
Nie można pominąć faktu, że w ostatnim czasie obserwuje się w Polsce zwiększoną zachorowalność na raka płuca również wśród kobiet. Trend ten jest związany prawdopodobnie z nałogiem palenia z lat ubiegłych.
Ocenia się, że im młodszy wiek rozpoczęcia palenia, tym większe ryzyko zachorowania. Każdy przedłużający się kaszel lub zmiana jego charakteru, ogólne osłabienie, zmęczenie, chudnięcie, stany podgorączkowe, nawracające zapalenia oskrzeli u palacza tytoniu są wskazaniem do rozszerzenia diagnostyki i wykluczenia raka płuca.
W przypadku raka krtani – podobnie jak w raku płuca – ryzyko zachorowania rośnie wraz z ilością wypalanych papierosów. Pierwszymi objawami mogą być duszność, uczucie ciała obcego, utrudnione połykanie, chrypka. Czynnikiem sprzyjającym jest budowa krtani z obecnością zachyłków i kieszonek zatrzymujących na dłużej dym tytoniowy.
W przypadku raka wargi czynnikiem ryzyka jest palenie fajek i cygar. Rak jamy ustnej może dotyczyć języka, błon śluzowych i dziąseł, dna jamy ustnej, podniebienia i gardła. Pierwszymi niepokojącymi objawami mogą być zniekształcenie, powiększenie i ból języka, zaburzenia połykania, gnilny zapach z ust, owrzodzenie błon śluzowych.
W przypadku raka pęcherza moczowego wydalanie metabolitów substancji dymu tytoniowego wraz z moczem sprzyja powstawaniu zmian nowotworowych w pęcherzu. Pierwszymi objawami mogą być krwiomocz, krwinkomocz, bóle podbrzusza, zaburzenia oddawania moczu.
Za nowotwory tytoniozależne uznawane są także rak trzustki i nerki, chociaż nie wiadomo jaka jest przyczyna tego powiązania.
Kobiety palące papierosy mają większe ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy. Ryzyko to jest prawdopodobnie związane z uszkodzeniem systemu odpornościowego w obrębie szyjki, co umożliwia łatwiejszy dostęp wirusa HPV i rozwoju transformacji nowotworowej.
Każda próba rzucenia palenia to krok ku zmniejszeniu ryzyka zachorowania na wyżej wspomniane nowotwory. Zaprzestanie palenia, to proces często bardzo trudny, dlatego warto skorzystać z pomocy psychologa i psychoterapii, która i przyspiesza, jak również utrwala zerwanie z nałogiem. Ostatecznością jest stosowanie środków farmakologicznych w motywacji rzucenia palenia i wówczas można zapisać się na konsultacje do lekarza pulmonologa lub onkologa.