Mentoring, to partnerska, długoterminowa relacja pomiędzy mistrzem a uczniem, pomiędzy studentem a nauczycielem, pomiędzy bardziej doświadczonym kolegą a adeptem danej dziedziny, która wspiera w rozwoju osobę o mniejszym doświadczeniu, bądź krótszym stażu pracy. Termin „mentor” pochodzi z greckiego eposu „Odyseja”, od imienia przyjaciela Odyseusza, Mentora, który po opuszczeniu kraju przez króla sprawował opiekę nad jego synem – Telemahem i żoną Penelopą. Jego zadaniem było wychowanie i nauczanie młodego chłopca. Obecnie mianem mentora określa się człowieka, który dzięki swoim kompetencjom i doświadczeniu w danej dziedzinie życia jest wzorem do naśladowania. Jego zadanie to wspieranie osobistego rozwoju podopiecznego (zwanego także mentee) poprzez umożliwienie szukania nowych pomysłów i rozwiązań.
Skuteczność mentoringu oparta jest na kilku podstawowych zasadach:
- Mentee jest źródłem zasobów – to w podopiecznym tkwią zasoby, które służą do pokonania trudności i mierzenia się z problemami; mentee sam poszukuje rozwiązań i ponosi konsekwencje ich podjęcia
- Mentoring służy wydobywaniu zasobów – mentor nie daje rad i nie poucza, choć może odwoływać się do własnego doświadczenia, korzystać z posiadanych umiejętności. Mentor dba o budowanie partnerskiej relacji, tak by mentee nie miał poczucia, że podlega mentorowi i jest od niego zależny
- Metee i mentor są sobie równi – relacje między nimi są partnerskie, oparte na szacunku, zaufaniu, empatii i zrozumieniu. Szanują wzajemnie swoje poglądy, a każdy z nich jest autonomiczna jednostką
- Holistyczne traktowanie – mentor stara się pracować i patrzeć na mentee w szerszym kontekście, w związku z tym nawiązuje do przeszłości, pracuje z teraźniejszością i planuje wspólnie podopiecznym cele na przyszłość
- Mentee jest wodzirejem a mentor podąża za nim – to mentee wybiera tematy na poszczególne spotkania, a przynajmniej decyduje o tym na czym chciałby się w czasie kolejnych spotkań koncertować. Mentor nie jest sensu stricte nauczycielem, dlatego przekazuje tylko wybrane elementy swojej wiedzy i umiejętności, które najlepiej pasują do poruszanego tematu
- Rozwój i działanie jako podstawowe cele mentoringu – punktem wyjście do pracy z mentorem jest potrzeba zmiany, co możliwe jest wyłącznie w sytuacji, kiedy mentee jest zmotywowany do działania i gotowy na rozwój
Do najważniejszych kompetencji mentora należy zaliczyć: samoświadomość, świadomość behawioralną (rozumienie zachowań innych ludzi), wiedzę merytoryczną, poczucie humoru, komunikatywność (słuchanie, obserwowanie, przetwarzanie danych, projektowanie przekazu), zdolność konceptualizacji, nieprzerwane samokształcenie, zainteresowanie rozwojem innych, kierowanie związkiem mentoringowym (empatia, zaufanie, koncentracja, zgodność, upełnomocnienie), jasność celów. Poniższa tabela przedstawia podstawowe różnice pomiędzy pracą coacha a pracą mentora.
| Coach | Mentor | |
|---|---|---|
| Cel i kontrakt | Osiąganie określonego celu, realizacja zadań i efektywność. Definiuje cele razem z przełożonym i coachee | Szeroko pojęty rozwój, budowanie wzrostu, możliwości. Mentor pracuje na celach osobistych mentee |
| Bliskość i długość relacji | Średnia bliskość, współpraca trwa krótko – zwykle do roku | Wysoka, nierzadko przeradzająca się w przyjaźń, współpraca długa – może trwać kilka lat |
| Ramy spotkań | Ściśle określony czas i miejsce | Luźniejsze ramy, wg potrzeb mentee |
| Najważniejsze umiejętności | Dawanie informacji zwrotnej do obserwowanego zachowania coachee. Coach nie musi posiadać doświadczenia i specjalistycznej wiedzy w obszarze objętym coachingiem | Wspiera mentee w doświadczaniu, w pozyskaniu wiedzy i życiowej, biznesowej mądrości. Mentor ma większe doświadczenie lub równe szkolonej osobie |
| Narzędzia | Coach zadaje pytania umożliwiające samemu uczestnikowi dojście do konstruktywnych przemyśleń i wniosków | Mentor posiada wiedzę ekspercką, którą odpowiednio dawkuje stosując pytania, podpowiedzi, naprowadzanie |
| Rezultaty | Uczestnik robi tzw. ściągę z życia i sam odnajduje najlepsze dla siebie rozwiązania | Otrzymuje przykłady z doświadczenia i wiedzę od mentora, którą może zastosować w swojej specyficznej sytuacji |