Udar cieplny a udar słoneczny – letnie skutki upałów
opracowanie: Minds Of Hope
Mamy pełnię lata a dodatkowo jesteśmy na szczycie wysokich temperatur, więc o przegrzanie organizmu nietrudno. W gorące lato najczęściej dochodzi do udaru słonecznego będącego wynikiem długotrwałego pobytu w pełnym słońcu. To bardzo niebezpieczne!
Natomiast w związku z ocieplającym się klimatem jesteśmy coraz częściej narażeni na udar cieplny będący wynikiem długotrwałego przebywania w nagrzanym, źle wentylowanym pomieszczeniu (w Polsce np. w nagrzanym, pozostawionym na słońcu aucie) lub w gorącym wilgotnym klimacie w czasie urlopu w krajach, gdzie wilgotność jest wyższa niż 75%.
Udar cieplny najczęściej dosięga osoby ze słabą termoregulacją temperatury ciała tj. dzieci i osoby w podeszłym wieku, także osoby z niektórymi schorzeniami takimi jak cukrzyca, otyłość, nadczynność tarczycy.
Stosowanie niektórych leków takich jak leki p/depresyjne i uspokajające, czy nasenne naraża osoby je przyjmujące na zwiększone ryzyko udaru cieplnego w wyżej wspomnianych warunkach.
Na udar cieplny mogą być narażeni pracownicy wykonujący swoją pracę w wilgotnym i gorącym powietrzu bez przewiewu np. w hutach, kuźniach i pralniach, rolnicy podczas prac polowych w dużym nasłonecznieniu. Na udar cieplny naraża długi marsz w słońcu, czy też zbyt długie przebywanie na plaży czy też w gorącej kąpieli parowej.
U podstaw udaru cieplnego leży utrudnione oddawanie nadmiaru ciepła z organizmu, pierwsze objawy zazwyczaj dotyczą ośrodkowego układu nerwowego. Gdy temperatura ciała wewnątrz organizmu przekroczy pewną wartość (około 40 stopni), dochodzi do denaturacji i uszkodzenia białek oraz uszkodzenia fosfolipidów błon komórkowych.
Czy to niebezpieczne?
Śmiertelność na skutek udaru cieplnego wśród osób dorosłych jest oceniana na 12%. Stopień nasilenia urazu termicznego tkanek ma charakter kumulujący, ekspozycja na bardzo wysoką temperaturę (43 stopnie) przez krótki czas może spowodować podobny uraz tkanek jak długotrwała ekspozycja na niższą (haha!) temperaturę (powyżej 41 stopni).
Pierwszymi objawami udaru mogą być:
- zaczerwienienie skóry twarzy, która w późniejszym etapie robi się blada
- pojawia się obfite pocenie
- nudności
- ogólne osłabienie
- mowa może stać się niewyraźna, zamazana
- mogą pojawić się zaburzenia równowagi
- „mroczki” przed oczami
Mimo, że udar cieplny często jest dzielony na ten zależny od wysiłku fizycznego i ten niezwiązany z wysiłkiem a jedynie z nadmiernym narażeniem na ciepło, to objawy obu form udaru ją bardzo podobne.
W przypadku udaru słonecznego dodatkowo mogą pojawić się:
- bóle głowy
- dreszcze
- gorączka
- przyspieszenie tętna
- niepokój
- zaczerwienienie a nawet oparzenia I-go i II-go stopnia odsłoniętych części ciała
W badaniach laboratoryjnych krwi mogą pojawić się:
- zaburzenia krzepnięcia
- postępująca niedokrwistość
- małopłytkowość
- objawy przednerkowej niewydolności nerek
- kwasica metaboliczna
- zwiększona aktywność enzymów wątrobowych (transaminaz)
Postępowanie w przypadku udaru cieplnego polega na:
- Odprowadzeniu osoby przytomnej lub wyniesieniu osoby nieprzytomnej poza obszar nadmiernego ciepła do miejsca chłodnego, zacienionego i przewiewnego
- Powinniśmy rozluźnić lub rozpiąć ubranie osoby z udarem w celu lepszego dostępu przewiewnego powietrza do skóry
- Powinniśmy schłodzić chorego do czasu, gdy głęboka ciepłota ciała spadnie poniżej 39 stopni C, możliwe jest w tym przypadku zastosowanie zimnych okładów (z wody lub lodu) na czoło i klatkę piersiową
- Gdy twarz chorego jest blada powinniśmy osobę ułożyć w pozycji poziomej (gdy jest zaczerwieniona – może to być pozycja półsiedząca)
- Jeśli osoba jest przytomna powinniśmy jej podać dożo chłodnych płynów do wypicia, płyny podajemy w małych porcjach
- W przypadku dostępnej pomocy lekarskiej możliwe jest nawodnienie za pomocą płynów podawanych dożylnie
- W przypadku objawów wstrząsu ważne jest właściwe leczenie farmakologiczne m.in. podawanie leków wasopresyjnych, oczywiście jest możliwe zazwyczaj już w drodze do szpitala pod opieką medycznego personelu ratunkowego lub w trakcie hospitalizacji chorego
- Konieczne wówczas jest także leczenie zaburzeń krzepnięcia, o ile takie wystąpiły, monitorowanie małopłytkowości i niedokrwistości oraz monitorowanie chorego pod kątem wystąpienia obrzęku mózgu.
Pamiętajmy więc, aby w słoneczne, upalne dni nosić lekkie i przewiewne ubrania, odpowiednie do warunków pracy, zwracać uwagę na to, aby pomieszczenia były przynajmniej dobrze wentylowane a w miejscu pracy powinniśmy mieć stały dostęp do chłodnej wody do picia.